KAYA KORUĞU NEDİR?

Özellikle Akdeniz ve Ege kıyılarında, kayalık bölgelerde kendiliğinden yetişen bir bitkidir.

Kaya koruğu (Crithmum Maritimum) diğer adı ile deniz rezenesi olarak bilinir. Farklı yörelerde, kulak otu, saksıgüzeli, naserotu, genevir, deniz kerevizi, kereviz otu, deniz otu, ada börülcesi, su rezenesi, deniz teresi, kişgil gibi farklı isimlerle de bilinir.

Bu otu ayrıştırmanız için şöyle tarif edebiliriz. Sert otsu gövde, gövdeden çıkan birçok dal ve dallara bağlı 10 cm’e kadar büyüyebilen pürüzsüz, hafif yassı, etli yapraklar ve yıldız şeklinde sarkan sarı çiçeklere sahiptir.

Hemen yeri gelmişken soralım, kaya koruğu ile deniz fasulyesi aynı mı? Hayır aynı bitki değildir.

Hatta diğer soruyu da soralım, kaya koruğu ile deniz börülcesi aynı mıdır?

Hayır, bu ikisi de farklı bitkilerdir.

Dilerseniz aşağıdaki fotoğrafta bu üç bitkiyi kıyaslayabilirsiniz.

Ege Otları

Kaya koruğu nasıl bir bitkidir sorusuna kapsamlıca yanıt verebildiğimizi düşünüyoruz. Hemen devam edelim.

Büyümek için tuzlu ve taşlı topraklara ihtiyaç duyar. Sıfıra yakın rakımlarda ve tuzlu deniz suyunun zerrecikler halinde ulaşabildiği yerlerde yetişir. Akdeniz ve Ege Bölgesi deniz kıyılarında yaygındır.

Kaya koruğu nerede bulabilirim ya da kaya koruğu nereden alabilirim şeklinde soruları duyar gibi oluyoruz. Yaz aylarında sahil şehirlerinin semt pazarlarında nadiren bulunabilmekle birlikte, sizin için konserve haline getirilmiş ve kullanıma hazır formu için güvenilir bir adres önerebiliriz. Tam olarak buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Doğal Yetişme Ortamında Kaya Koruğu

Tüm yıl boyunca gözlemlenebilmekle birlikte, toplamaya yetecek büyüklüğe mayıs sonu itibariyle ulaşır. Haziran ve ağustos ayları arasında toplanır. Kaya koruğu mevsimi ne zaman diye merak edenlere harika bir haberimiz var; kaya koruğu salamura hazırlamak suretiyle kaya koruğu turşusu elde edilir ve tüm yıl boyunca keyifle tüketilebilir.

Ekşimsi ve sert bir dokuya sahip olan bu bitkinin doğrudan tüketilmesi, alışkın olmayanlar için fazla keyifli olmayabilir. Daha çok salamura şeklinde tüketilmektedir.

Kaya Koruğu Turşusu

Malzemeler:

500 gr kaya koruğu

½ çay bardağı elma sirkesi veya limon sirkesi

1 tatlı kaşığı toz şeker

4 tatlı kaşığı kaya tuzu

1 limon suyu

6-7 diş sarımsak

Yapılışı:

İlk olarak, kaya koruklarını ayıklayıp yıkayın ve süzün. Ardından sıcak suya ekleyerek kaynamaya bırakın.

En fazla 10 dakika kaynatmanızı öneririz zira yaprakların erimemesi gereklidir. Kaynar sudan çıkardığınız otları, rengini koruması için hızlıca soğuk ve hatta mümkünse buzlu su içerisine bırakın.

Ayrı bir kapta, yaklaşık 5 su bardağı içme suyu içerisinde tuz, şeker, limon suyu ve sirkeyi karıştırın.

Kavanozlara turşu kurar gibi, kaya koruğu-sarımsak-kaya koruğu sıralamasında doldurun. Kalan suyu da malzemelerin üzerini örtecek şekilde doldurun ve en son 1 yemek kaşığı zeytinyağı ile bir tabaka oluşturun.

Kapağını sıkıca kapatın ve ışık ve ısı almayacak bir alanda 10 gün kadar bekletin.

Afiyet olsun.

Kaya koruğu nerede bulunur diye arayanlar, eğer tazesini bulduktan sonra kaya koruğu turşusunu yapabilme fırsatı bulurlarsa çok şanslılar diyebiliriz.

Bulamayanlar için, size tertemiz içerikli, şipşak kullanıma hazır kaya koruğu otu mezesi satın alabileceğiniz bir sayfa öneriyoruz.

Tam olarak buraya tıklayabilirsiniz.

Kaya Koruğu Salamurası

Kaya koruğu otu meze tarifi, aslında temelinde kaya koruğu turşusunun farklı usuller ile tatlandırılması neticesinde ortaya çıkmaktadır.

Şimdi birkaç farklı kaya koruğu meze tarifine geçebiliriz.

Malzemeler:

2 diş ezilmiş sarımsak, 50 gr kaya koruğu turşusu, yarım limon suyu, yarım çay bardağı zeytinyağı.

Yapılışı:

Sarımsak, limon suyu ve zeytinyağını homojen kıvama gelene kadar karıştırın. Egeye Dönüş Kaya Koruğu Konservesinden 50 gr kadar kaya koruğunu alın ve sudan geçirip sos ile buluşturarak servis edin.

Afiyet olsun.

Kuru Domatesli Kaya Koruğu Salatası

Malzemeler:

50 gr kaya koruğu salamurası, 4-5 adet kurutulmuş domates, 2 diş sarımsak, yarım limon suyu, yarım çay bardağı zeytinyağı, siyah zeytin.

Yapılışı:

Egeye Dönüş Kaya Koruğu Konservesinden 50 gr kadar kaya koruğunu alın, sudan geçirip bir kâseye koyun. Önceden ılık suda 20 dakika beklettiğiniz kuru domatesleri ince ince doğrayın ve kaya koruğu ile buluşturun. Sos malzemelerini karıştırarak üzerine gezdirin ve son olarak zeytin ile süsleyin.

Afiyet olsun.

Humus ile Servis Edilmiş Kaya Koruğu Mezesi

Burada farklı ve şahane olan detaydan bahsetmek isteriz. Kaya koruğu ekşi/tuzlu bir tada sahip olduğu için; humus ya da fava gibi tok mezeleri tatlandıran ve belki aromalandıran yapısı harika bir lezzet yakalamanıza olanak sağlayacaktır.

Kaya koruğu turşusu nasıl servis edilir sorusuna karşılık belki de daha önce hiç görmemiş olabileceğiniz bir sunum öneriyoruz:

Malzemeler:

Humus İçin: 1 kâse haşlanmış nohut, 1 çay kaşığı kimyon, yarım çay bardağı tahin, 2 diş sarımsak, yarım limon suyu, yarım çay bardağı zeytinyağı karıştırılarak, krema kıvamında bir humus elde edilir.

Egeye Dönüş Kaya Koruğu Konservesi’nden 50-60 gr kaya koruğu alınıp sudan geçirilir ve humus üzerine yerleştirilerek servis edilir.

Kaya koruğu nasıl hazırlanır ve kaya koruğu turşusu nasıl tüketilir sorularına kapsamlıca cevap verdikten sonra kaya koruğu hakkında bilgi vermeye devam edebiliriz yani kaya koruğu bitkisi faydaları ile.

Deniz Kıyısı Kayalıklarında Kaya Korukları

Hipokrat, deniz rezenesinden bahsetmiş ve idrar yolu ağrılarına karşı önermiştir. (L’ANCIEN 1957)

19. YY’da bu bitki, özellikle tansiyon hastalarının tuz ihtiyacını karşılamaya yönelik baharat olarak kullanılmıştır.

Deniz rezenesi yani diğer ifadeyle kaya koruğu, mineral maddece zengindir. (CEMEROĞLU, 1986)

Mineral maddeler, vücutta kemik ve diş gibi sert dokuların yapı taşlarıdır.

Kaya koruğu faydalarını anlatmaya devam edelim.

Demirce zengin besinlerden olarak bilinen, ıspanak, semizotu, pazı, asma yaprağı ve karalahanada demir miktarı 15-36 ppm arasında olup; kaya koruğunda bu miktarın ortalama 32 ppm’lerde gezdiğini göz önüne alırsak; kaya koruğu sahip olduğu demir içeriği bakımından da yüksek avantaja sahip bir besindir. (IŞIKOĞLU, 1988)

Yine aynı rapordan edindiğimiz bilgiye göre, deniz rezenesi (kaya koruğu) çinko açısından da zengindir ve günlük ihtiyacın belirli bir kısmını karşılayabilir.

Kaya koruğu turşusu ekşi tadının yanı sıra, içerdiği besin maddelerinde, salamura sonrası bir kayıp söz konusu olur mu sorusuna yine önemli bir araştırma ile cevap verebiliriz.

Salamura edilmiş kaya koruğunun ham haline göre daha düşük bakteri içerdiği de yine bazı çalışmaların neticesinde belirlenmiştir.  ( TEMİZ, 1996)

Bağırsak solucanlarına çözüm arayışı sanırız ki günümüz beslenme modelinin getirdiği sorunlar dolayısıyla artmaktadır. Çok eski çalışmalardan birinde belirtildiği üzere; sirke ile kaynatılan kaya koruğunun suyu ve kendisinin tüketilmesi bu konuda fayda sağlayabilir. (Lehçetü’l Lügat). Burada tazesine ulaşılamayan kaya koruğunun; turşu (salamura) halde tüketimi de benzeri fayda sağlayabilir mi, kaya koruğu tüketenlerin yorumlarını incelemek gerekecektir.

Kaya koruğu ne işe yarar sorusunda halk arasında çok sorulan bir soru ile devam edelim.

Sarı Çiçekleri ile Kaya Koruğu

Kaya koruğu nam-ı diğer kulak otu, suyu elde edildikten sonra özellikle orta kulak iltihaplarında halk arasında kullanılabilen bir alternatif tedavi yöntemidir. Bitkinin birkaç tutamının havan gibi bir materyal içinde ezilmesi ile elde edilen öz suyundan 1 küçük damla, ağrıyan kulağa damlatılabilmektedir. Kaya koruğu güçlü anti bakteriyel içeriği sayesinde, bazı çalışmalarda görüldüğü üzere bakterileri inhibe eden yani tesirsiz hale getirebilen bir bitkidir. (Duros, 2010)

Dolayısıyla kaya koruğu kulağa faydaları araştırılırken, sıklıkla kulak iltihaplanmalarında kullanıldığı şeklinde, halk arasındaki kâdim tıp öğretileri arasına girmesi aslında buradan kaynaklanmaktadır.

Önemli not: Kaya koruğu kulağa nasıl damlatılır veya kaya koruğu suyu kulağa damlatılır mı sorularına cevap arayanların, uygulamak istediği bu yöntemden önce doktoruna danışmasını tavsiye ederiz.

Kaya Koruğu Etli ve Yassı Yaprakları ile Ayırt Edilir

Karaciğer rahatsızlığı bulunan kişilerin dikkatli tüketmesi önerilir.

Peki kaya koruğu hamilelikte yenir mi?

İdrar söktürücü etkisi dolayısıyla hamile ve emziren annelerin doktoruna danışarak tüketmesi önerilir.

İyot değeri yüksek besinlerden uzak durması gereken kişilerin başında, zehirli guatr rahatsızlığı yaşayan kişiler gelmektedir.

Kaya koruğu gibi kendine has bir bitkiyi tüm yönleriyle size aktarmaya çalıştık.

Umarız keyifli bir okuma olmuştur.

Sağlıklı günleri dileriz.

Egeye Dönüş Kalem Ekibi

Kaynaklar:

PLINE L’ANCIEN, 1957

memorial.com.tr/saglik-rehberi